آیا آمریکا در نشست شورای امنیت به اهداف خود رسید؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ همانطور که در هفته های گذشته اعلام شده بود، نشست شورای امنیت سازمان ملل به ریاست ترامپ برگزار شد اما نه آنطور که پیش بینی شده بود. آمریکا که در ابتدا محور این نشست را حول موضوع ایران قرار داده بود، پس از مدتی و با ارزیابی جوانب رسانه ای و دیپلماتیک، به این نتیجه رسید که از تقابل مستقیم با ایران در این نشست خودداری کند. نتیجه این شد که موضوع این نشست به خلع سلاح‌های کشتار جمعی تغییر پیدا کند تا موضوعات چندگانه ای علاوه بر ایران ذیل آن گنجانده شود هرچند که در عمل، باز هم این ایران بود که محوریت سخنان ترامپ قرار گرفت. دلیل اینکه چرا آمریکا این نشست را از رسیدگی صرف موضوع ایران به خلع سلاح تغییر داد دو دلیل عمده دارد.

جلوگیری از تشدید شکاف سیاسی با هم پیمانان

مهم ترین موضوعی که ترامپ از ابتدای خروج از برجام با آن رو به رو بوده و احتمالا قبل از این خروج نیز درباره آن بررسی همه جانبه ای صورت گرفته است، رابطه آمریکا با متحدانش بعد از خروج از توافق هسته ای است. برخی متحدان آمریکا از جمله رژیم صهیونیستی و عربستان که از طرفداران تشدید تحریم ها و حتی جنگ نظامی علیه ایران هستند، از این اقدام آمریکا حمایت کرده و فعالیت های خود را در دوران پسابرجام تشدید کردند که از جمله این اقدامات می توان به اقدامات نظامی علیه نیروهای مورد حمایت ایران در سوریه، عراق و یمن و از سوی دیگر تشدید اقدامات بی ثبات کننده در داخل ایران که در دو بعد اقتصادی و امنیتی صورت پذیرفت، اشاره کرد. اما از سوی دیگر خروج ناگهانی ترامپ از برجام بر روابط این شکور با مهم ترین متحد سیاسی و اقتصادی خود یعنی اتحادیه اروپا نیز تاثیرگذار بود. اروپایی ها که در تلاش هستند تا وابستگی سیاسی و اقتصادی خود را به آمریکا کاهش دهند از این اقدام غیرقانونی و خلاف قطعنامه های سازمان ملل استفاده کرده و انتقادات خود را نسبت به عملکرد آمریکا در سه دهه گذشته اعلام کردند. این انتقادات حتی دربرگیرنده مسائل نظامی هم بوده و مسئله استقلال نظامی از ناتو نیز مطرح شد. فارغ از اینکه این انتقادات تا چه حد امکان عملیاتی شدن داشته باشد، در بعد رسانه ای و دیپلماتیک آمریکا را تحت فشار شکاف دو سوی آتلانتیک قرار خواهد داد. اکنون که آمریکا برای ترمیم اقتصاد خود به جنگ تجاری روی آورده است، تقابل با اروپا هم در بعد اقتصادی و هم در بعد سیاسی هزینه ساز خواهد بود.

کاهش تنش با رقبای راهبردی

جنگ تجاری آمریکا در بعد مهم تر خود با چین صورت گرفته است که در راهبرد امنیت ملی دولت ترامپ در کنار روسیه به عنوان رقیب راهبردی معرفی شده است. از آنجایی که دولت ترامپ نیز می داند که توافق انجام شده با کره شمالی، که تحت حمایت روسیه و چین انجام شده است، چندان پایدار و شفاف نیست، تشدید تنش با این رقبا، توان آمریکا را در تقابل با بحران ایران کاهش خواهد داد.

آیا آمریکا به اهداف خد در این نشست خواهد رسید؟

برای پاسخ به این سوال که آیا آمریکا توانسته است جریان نشست را به سمتی هدایت کند که به اهداف خود برسد، مدتی زمان لازم است ولی از آنجایی که جبهه گیری ها تقریبا صریح و شفاف بوده است، می توان از هم اکنون در مورد برخی موارد اظهار نظر کرد.

برنامه هسته ای: علیرغم تلاش های آمریکا برای تهدید آمیز جلوه دادن برنامه صلح آمیز هسته ای ایران، همه کشور های از جمله اتحادیه اروپا بر تبعیت ایران از قطعنامه شورای امنیت صحه گذاشته و موارد اتهامی آمریکا مبنی بر تلاش ادامه دار ایران برای دست یابی به سلاح هسته ای را مردود شمردند. اعلام رسمی همه طرف های توافلق هسته ای برای ادامه این توافق و محکوم کردن خروج یکجانبه آمریکا از این توافق نشان داد که ایران از برگ برنده باقی ماندن در برجام به درستی بهره برده است. ادامه همکاری های موسوم به 1+4 نشان می دهد که حداقل در بعد دیپلماتیک، آمریکا با شکست سیاسی (و نه اقتصادی) در برجام رو به رو شده است.

اجماع سازی: مهم ترین ابزاری که دولت اوباما از آن بهره برد تا بتواند تحریم های ایران را اجرایی کند، اجماع سازی جهانی علیه ایران بود تا جایی که حتی چین و روسیه نیز در زمینه صدور قطعنامه علیه ایران مقاومتی نشان ندادند. از این رو مهم تر از ابزارهای تجاری آمریکا اعم از سیستم بانکی و تهدید شرکت های تجاری، قرار دادن ایران در مقابل جامعه جهانی است که در این زمینه دولت ترامپ موفق عمل نکرده است. ورود چهره های ضدایرانی در کابینه ترامپ و تهدیدهای مکرر علیه ایران، پیشرفت بحران در منطقه از عواملی است که سایر قدرت های جهان را به فکر جلوگیری از تشدید بحران ایران در منطقه انداخته است که از جمله آن عدم حمایت از تشدید تحریم ها علیه ایران است. اقدام اتحادیه اروپا برای راه اندازی سیستم بانکی مجزا برای ارتباط مالی با ایران تا قبل از ماه نوامبر، از جمله این موارد است. اعتراض کشورهای اروپایی به تحریم نفتی ایران از سوی آمریکا نیز در همین راستا قرار دارد.

برنامه موشکی: مطرح شدن برنامه موشکی ایران به عنوان مکمل مذاکرات آینده از مهم ترین مواردی است که ترامپ توانست آن را در برنامه نشست شورای امنیت مطرح کرده و به اولویت افکار عمومی جهان تبدیل کند و در سخنرانی های اخیر هم در مجمع عمومی سازمان ملل و هم در نشست شورای امنیت شاهد این مهم بودیم. با توجه به اینکه کشورهای اروپایی اظهار کرده اند که در اهداف با آمریکا هم نظر هستند و تنها در حوزه عمل اختلاف نظر دارند، برنامه موشکی به پاشنه آشیل سیاست خارجی منطقه ای و تحریم های جدید علیه ایران تبدیل خواهد شد. در این زمینه اقتاع افکار عمومی در مورد تهدیدآمیز بودن برنامه موشکی ایران به درستی انجام شده است و آمریکا توانسته کشورهای همسو را برای مذاکره در مورد برنامه موشکی با خود همراه کند و در نتیجه ایران باید به زودی منتظر تحریم های بیشتری در این زمینه باشد.

هراس افکنی در افکار عمومی: با توجه به اینکه همه مقامات آمریکایی متفق القول در مورد افزایش تحریم های ایران حتی بعد از آبان ماه سخنرانی کردند و ترامپ نیز در نشست شورای امنیت بر این موضوع تاکید کرد، می توان انتظار داشت که التهابات ارزی داخلی در ایران تشدید خواهد شد. افزایش ناامیدی افکار عمومی از آینده ایران نیز یکی از اهدافی است که ترامپ به دنبال آن است که در نهایت منجر به افزایش ناآرامی ها در داخل ایران خواهد شد.

حضور نظامی در سوریه و یمن: ترامپ با توجه به توافق های انجام شده برای توقف حمله به ادلب میان روسیه و ترکیه، این موضوع را به موفقیتی برای آمریکا تبدیل کرد. آمریکا که در سوریه در سراشیبی شکست های پی در پی قرار دارد و اکنون دولت سوریه را پیروز میدان می بیند ترجیح می دهد که این میدان را با کمترین هزینه ترک کند، در نتیجه تقابل با ایران را از دستور کار خارج کرده است. در همین راستا مدیریت افکار عمومی به صورتی انجام شد که آمریکا پیروز میدان سوریه معرفی شود در حالیکه در هیچ یک از مذاکرات سوریه، آمریکا حضور نداشت و این موضوع مورد انتقاد سیاستمداران و کارشناسان قرار گرفت.

نتیجه